تسمه تایم به موتور وسیله نقلیه شما اجازه کار می دهد. آنها مسئول همگام سازی سیستم چرخش میل بادامک و میل لنگ موتور هستند تا بتوانند دریچه های موتور را در زمان مناسب باز و بسته کنند.
این قطعات خودرو در معرض نیروهای زیادی در داخل موتور خودرو هستند. به همین دلیل، هر وسیله نقلیه ای که دارای تسمه تایم باشد در دوره ای از عمر خود نیاز به تعویض تسمه تایم خواهد داشت. بدون تسمه تایم کاملاً کارآمد، موتور خودرو نمی‌تواند به درستی کار کند.
اهمیت تسمه تایم
تسمه تایم یا تسمه تایمینگ قسمتی از موتور احتراق داخلی خودرو است و در داخل پیشرانه قرار دارد این قطعه میل لنگ خودرو را به میل سوپاپ یا سوپاپ‌ها متصل می‌کند. تا ۴ عمل اصلی موتور یعنی مکش، تراکم، انفجار و تخلیه صورت گیرد. وظیفه تسمه تایم تنظیم زمان صحیح باز و بسته شدن سوپاپ‌ها ست، یعنی سوپاپ‌ها را به چرخش درآورده و کنترل می‌کند. در خودروهای مختلف محل قرارگیری میل سوپاپ با یکدیگر متفاوت است ولی در اکثر موارد این قطعه در سر سیلندر خودرو جایگذاری شده است.
به طور کلی سرعت گردش میل سوپاپ به میزان نصف سرعت گردش میل لنگ است و وظیفه تسمه تایم در این موقعیت، تنظیم زمان صحیح باز و بسته شدن سوپاپ ها بسته به موقعیت مناسب پیستون‌ها است. محل قرارگیری صحیح تسمه تایم از اهمیت زیادی برخوردار است و اگر تسمه تایم یک یا چند دندانه جابه‌جا شود زمان باز بودن سوپاپ‌ها به هم ریخته و در کار موتور اختلال ایجاد می‌کند. لازم به ذکر است که همه خودروها تسمه تایم ندارند. برخی از موتورهای مدرن تر با زنجیر تایم عرضه می شوند.
تسمه تایم لاستیکی از لاستیک قوی ساخته شده اند. با این حال، اگر برای مدت طولانی آن را تعویض نکنید، ممکن است شروع به فرسودگی کند. تسمه در معرض دماهای بالا و اصطکاک زیاد است. درصورتی که آن را تعویض نکنید ممکن است پاره شود.
چه زمانی به تسمه تایم جدید نیاز دارید؟
تسمه تایم قوی و بسیار کارآمد است، اما تحت فشار قرار گرفتن مداوم و کارکردن در محیط های گرمای زیاد، ماندگاری آنها را برای همیشه غیرممکن می کند. با این حال، رانندگان معمولا فراموش می کنند که تسمه تایم باید به طور منظم تعویض شود.
تعویض تسمه تایم تا حد زیادی به سازنده و مدل هر وسیله نقلیه بستگی دارد، بنابراین اولین کاری که باید انجام دهید این است که دفترچه راهنمای مالک خودرو را برای توصیه های خاص بررسی کنید. در بسیاری از موارد، ممکن است هیچ نشانه آشکاری مبنی بر ساییده شدن تسمه تایم وجود نداشته باشد. به همین دلیل است که در مورد تسمه تایم، پیشگیری بهترین راه حل است.
در ویدیو زیر نحوه تعویض تسمه تایم توضیح داده شده است.
تفاوت تسمه تایم و زنجیر تایم
در گذشته در خودروها به جای تسمه تایم از زنجیر استفاده می‌شد و تا زمانی که آسیب جدی به موتور خودرو نرسانده بود تعویض نمی‌شد ولی امروزه تسمه جایگزین زنجیر شده و زمان تعویض آن برای هر مورد خاص مشخص است. البته اکنون نیز در برخی از ماشین‌های سنگین از زنجیر استفاده می‌شود. بین این دو تفاوت اساسی وجود دارد.
زنجیر تایم به خاطر جنس فلزی خود از آسیب‌هایی که احتمال رویت آنها در تسمه تایم وجود دارد در امان است و می‌توان گفت عمر تعویض به اندازه عمر خود پیشرانه است و نیازی به تعویض آن وجود ندارد. برای این که بدانید خودروی شما از کدام نوع است، کافی است به دفترچه راهنمای آن مراجعه کنید.
علائم تشخیص خرابی تسمه تایم
چند علامت هشداردهنده وجود دارد که می تواند به شما در تشخیص نیاز به تسمه تایم جدید کمک کند، اما مهم است که به خاطر داشته باشید که پیشگیری کلید تعمیر و نگهداری بهینه خودرو است، زیرا هیچ سرنخ خاصی برای نشان دادن تسمه فرسوده که نزدیک به پاره شدن است وجود ندارد.
در زیر چند علامت کلیدی وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید که ممکن است به شما کمک کند که آیا زمان بررسی و دریافت تسمه تایم جدید فرا رسیده است یا خیر.
موتور خاموش می شود
مهمترین نقش تسمه تایم، هماهنگ نگه داشتن سیلندرها است. اگر تسمه تایم شروع به مشکل کند، سیلندرها می توانند از هماهنگی خارج شوند.
احتراق موتور ممکن است به دلیل فرسوده شدن تسمه تایم به خطر بیفتد. اگر قرار باشد تسمه از چرخ دنده ها جدا شود، یکی از سیلندرها خیلی زود باز و بسته می شود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است موتور خاموش شود به این معنی است که تعویض تسمه تایم یک امر ضروری است. اگر به زودی تسمه را تعویض نکنید، موتور ممکن است برای همیشه آسیب ببیند.
صدای تیک تاک از موتور خود می شنوید
تسمه تایم به قرقره هایی در میل لنگ متصل می شود. وقتی شروع به فرسوده شدن کرد، نمی تواند قرقره ها را به درستی بچرخاند. این همان چیزی است که صدای تیک تیک را تولید می کند. با این حال، تیک تیک می تواند به دلیل سطح پایین روغن در موتور نیز ایجاد شود. در هر صورت، این یک مشکل جدی است و باید در اسرع وقت بررسی شود.
تسمه تایم یکی از قطعات کاملا دقیق طراحی شده خودروی شماست. بنابراین همیشه باید در حال تنظیم باشد تا بتواند به ازای هر یک بار چرخیدن میل بادامک، دقیقا دو بار میل لنگ را بچرخاند. دریچه ها یا سوپاپ‌های ورود و خروج گاز با چرخش میل بادامک، باز و بسته می‌شوند. این دریچه ها دقیقا متناسب با لحظه حرکت پیستون‌ها باز و بسته می‌شوند. بنابراین اگر زمان بندی این چرخه به هم بخورد، بقیه کارها نیز از تنظیم خارج می‌شوند. این امر می تواند منجر به مشکلاتی در استارت نیز بشود چون زمانبندی غیردقیق تک تک قطعات می تواند باعث شود خودرو درست استارت نخورد.
خروج دود غیرمتعارف از اگزوز
ساییدگی و کشیدگی تسمه تایم باعث ورود مخلوط نامناسب سوخت-هوا به درون محفظه احتراق می‌شود و بنابراین سوخت به‌طور کامل نمی‌سوزد. این به‌نوبه خود به کاتالیست آسیب می‌رساند و سوختی که کاملا مصرف نشده است به‌سمت سیستم اگزوز هدایت می‌شود. اگر هنگام استارت‌زدن صدای کلیک شنیدید و دود سیاه از لوله اگزوز خارج شد، هرچند ممکن است دلایل زیادی داشته باشد، یکی از دلایل اصلی آن خرابی یا پارگی تسمه تایم است.
اگر متوجه شدید دود بیش از حد معمول از اگزوز خود خارج می شود، این می تواند نشانه آن باشد که موتور را مجبور می کنید بیشتر از حد معمول کار کند. با این حال، می تواند نشانه ای از مشکلات دیگر موتور نیز باشد. به عنوان مثال، می تواند نشانه ای از نشت مایع و روغن سوزی موتور باشد. همچنین ممکن است مشکل از فیلترها باشد که میزان هوایی که به موتور می رسد را محدود می کند.
در همین زمانه می توانید مقاله اگر “روغن موتور را تعویض نکنیم چه می شود؟” را نیز مطالعه نمایید.
مشکل در استارت زدن خودرو
تسمه تایم فرسوده روی سرعت راه اندازی موتور شما تأثیر می گذارد زیرا به قرقره هایی که میل لنگ را به حرکت در می آورد متصل شده است. بعد از آن ممکن است تسمه تایم روی میل بادامک بلغزد که این به‌نوبه خود باعث باز و بسته‌شدن سیلندر موتور در زمان نامناسب خواهد شد.
یکی از واضح ترین نشانه هایی که نشان می دهد مشکلی وجود دارد زمانی است که نمی توانید موتور را روشن کنید. اگر این اتفاق می افتد، می تواند نشانه ای از پاره شدن کامل تسمه تایم باشد. در نتیجه کشیدگی یا فرسودگی تسمه تایم ممکن است یک یا چند دندانه آن از جای خود رد شود که این به طولانی‌ترشدن زمان جرقه می‌انجامد. همچنین، پرش یا لغزش تسمه تایم ناهماهنگی اجزای موتور را در پی خواهد داشت.
روغن از موتور شما نشت می کند
تسمه تایم توسط یک سری مهره در جای خود ثابت می شود. با این حال، با گذشت زمان، این مهره ها می توانند شل شوند. هنگامی که این اتفاق می افتد، می تواند باعث نشت روغن در اطراف پوشش تسمه تایم شود. همانطور که می توانید تصور کنید، این می تواند یک مشکل جدی باشد. هنگامی که جریان روغن مختل می شود، خطر زیادی وجود دارد که موتور ممکن است بیش از حد گرم شود. اگر این اتفاق بیفتد، می تواند منجر به آسیب قابل توجه و هزینه تعمیر زیادی شود.
دور آرام موتور
یکی از رایج ترین علائم خرابی تسمه تایم لیز خوردن دندانه های تمسه بر روی پولی میل لنگ و میل سوپاپ می باشد. روی تسمه تایم دندانه هایی وجود دارد که باعث چرخش چرخ دنده های پول سرمیل لنگ و میل سوپاپ می شود اگر این دندان‌ها شروع به افتادن کنند، تسمه تایم شروع به لیز خوردن از روی چرخ دنده‌ها می‌کند.
هنگامی که این اتفاق می افتد، دندانه ها مستقیماً روی چرخ دنده ها می افتند و تکانی در موتور ایجاد می کنند. بدتر از همه، موتور شروع به خاموش شدن می کند زیرا زمان بندی میل سوپاپ به ریخته است.
ظاهر تسمه تایم
در صورتی که مشاهده کردید دندانه‌های تسمه تایم دچار خوردگی شده، از علائم خرابی آن بوده و زمان تعویض تسمه تایم خودروی شما رسیده است.
یک نشانه دیگر خرابی یا پارگی تسمه تایم، مشاهده ظاهر آن است. اگر در سرویس‌های دوره‌ای یا به دلایل دیگری خودرو را بررسی می‌کنید، چنانچه ترک‌های کوچک، جداشدن بخشی‌هایی از قطعات یا دندانه‌های تسمه یا هر نشانه دیگری از ساییدگی در تسمه تایم مشاهده کردید، زمان تعویض آن فرا رسیده است.
از دست دادن قدرت موتور
یکی دیگر از نشانه های سایش پیشرفته تسمه تایم، کشیدگی زیاد آن است. وقتی این اتفاق می‌افتد، تسمه کشش خود را از دست می‌دهد. این امر در وهله اول منجر به لیز خوردن تسمه یا از آن بدتر افتادن تسمه در حین کارکرد موتور می شود. لغزش یا پرش تسمه منجر به عدم هماهنگی موتور می شود و این می تواند منجر به برخورد پیستون/بادامک و خرابی فاجعه بار موتور شود.
از آخرین تعویض تسمه تایم شما بیش از 60000 کیلومتر یا 5 سال می گذرد
بهتر است تا قبل از اینکه هر کدام از این علائم مشخص شوند، تسمه تایم خودرو را تعویض کنید. اگر از آخرین زمانی که تسمه تایم را عوض کرده اید بیشتر از 4 سال یا 60000 کیلومتر گذشته است، زمان خوبی است تا تسمه تایم خودرو را قبل از اینکه به موتور آسیبی برساند تعویض کنید.
تسمه تایم باید در وضعیت خوبی باشد تا ماشین شما به درستی روشن شود. اگر تسمه آسیب دیده باشد، به احتمال زیاد هنگام چرخاندن کلید خود صدای درگیر شدن استارت را خواهید شنید اما موتور روشن نمی شود.
در صورتی که تسمه تایم پاره شده باشد، موتور شما ممکن نیست شروع به کار کند، زیرا تسمه تایم چیزی است که میل لنگ و میل بادامک را درگیر می کند. اگر این اتفاق علاوه بر هر یک از علائم هشدار دهنده بالا رخ دهد، احتمالاً این مشکل به دلیل پارگی تسمه تایم است.
تماس با یک متخصص برای مشاوره تنها راه حل معقول در این موقعیت است. اگر مشکل ناشی از تسمه تایم باشد، احتمال زیادی وجود دارد که منجر به آسیب سایر محفظه های موتور شود، بنابراین وضعیت می تواند نسبتاً جدی باشد.
اگر تسمه تایم در حین رانندگی پاره شد چه باید کرد؟
فرسودگی، عدم نگهداری، یا یک مشکل مکانیکی، از جمله موارد دیگر، می تواند باعث شود که تسمه تایم به طور ناگهانی پاره شود، حتی زمانی که خودرو در حال حرکت است. در مواردی که تسمه به طور غیرمنتظره پاره یا قطع شود، موتور زمان بندی خود را از دست می دهد. یعنی پیستون ها بارها و بارها به سوپاپ ها برخورد می کنند که باعث خم شدن یا شکستن کامل آنها می شود. به همین ترتیب، پیستون ها نیز با توجه به ضربه مداوم آنها می توانند آسیب جدی ببینند.
شکستگی تسمه تایم می تواند خبر از مرگ نابهنگام بسیاری از موتورها باشد. به همین دلیل، بسیار مهم است که همیشه خودرو را در شرایط خوب نگه دارید، بررسی های منظم انجام دهید و تشخیص دهید که آیا تسمه تایم علائم غیرعادی نشان می دهد، تا از یک فاجعه بزرگ جلوگیری شود.
